Bekende personen
De Roemenen zijn erg gehecht aan hun grote mannen en vrouwen. In elk dorp kom je dezelfde namen tegen bij de straatnamen. Vandaar dat wij hieronder een lijstje van ze gemaakt hebben.
Antonescu,
Ion
Ion Antonescu (1882-1946) was een Roemeens maarschalk en fascistisch politicus.
volgde een succesvolle militaire carrière welke in 1933 werd beloond
met een maarschalksstaf. Hij was 1937 tot 1938 minister van Defensie. Reeds
voor de Tweede Wereldoorlog was hij een bewonderaar van het Duitse nationaal-socialisme
en het Italiaanse fascisme. Roemenië, dat zich in 1940 bij de As aansloot,
verloor in de zomer van 1940 Noord-Boekowina en Bessarabië aan de Sovjet-Unie
en Zuid-Dobroedzja aan Bulgarije. Koning Michael van Roemenië benoemde
op 5 september 1940 Antonescu tot premier. Antonescu vormde daarop een 'nationaal-legionaire'
regering, waar ook de IJzeren Garde deel van uit maakte. In januari 1941 zette
Antonescu (met steun van de Duitsers) de felle antisemitische IJzeren Garde
uit de regering. Antonescu genoot het volledige vetrouwen van Adolf Hitler en
stuurde 15 divisies naar het Oostfront (1941) om tegen de Sovjet-Unie te vechten.
Na de mislukte Slag om Stalingrad, trachtte Antonescu de kleinere As-staten
te bundelen om tegen de geallieerden te vechten. Zijn binnenlands beleid kan
men in twee fases opdelen: 1 (september 1940 - januari 1941): De coalitie met
de IJzeren Garde. Deze werd gekenmerkt door gruwelijk anti-semitisme, pesterijen
en dodelijk geweld in de richting van Joden en andere minderheden. 2 (januari
1941 - augustus 1944): Deze periode werd gekenmerkt door de uitschakeling van
de IJzeren Garde en door een soort schijn-gematigdheid. De Zionistische Wereldfederatie
mocht vrij opereren om een 'oplossing te vinden voor het Joodse vraagstuk'.
Zijn plannen om de Joden massaal naar Palestina over te brengen werden door
de Engelsen tegengehouden. Onderwijl gingen de deportaties van Joden en anderen
gewoon door. Door al deze maatregelen kwam ruim 60% van de Joodse bevolking
(deze telde in totaal circa 500.000 personen) om het leven. Op 23 augustus 1944
werd hij door koning Michael gearresteerd en eigenhandig door de koning in de
koninklijke postzegelkluis opgesloten. Na de oorlog werd hij geëxecuteerd.
foto: Ion Antonescu
Axente
Sever, Ioan
Ioan Axente Sever (1821-1906) was de zoon van een Transsylvaanse boer. Hij studeerde
theologie en filosofie in Blaj en rechten in Sibiu en Cluj. In 1847 kreeg hij
een baan als leraar Latijn en Roemeens in Boekarest, waar hij in nauw kontakt
kwam met leden van de revolutionaire groep Fratia uit Muntenië en met andere
Roemeense nationalisten. Hij deed mee met de revolutie in juni 1848 in Boekarest
en was daarna propagandist en nationalistisch publicist. In het midden van augustus
1848 keerde hij terug naar Transsylvanië (Sibiu) waar hij deelnam aan in
Roemeense nationalistische activiteiten and protesten, waarbij ook hoorde de
Derde Assemblee in Blaj in September 1848. Hij werd benoemd tot aanvoerder van
het Legioen van Blaj en moest leiding geven aan 10.000 man. Het was het grootste
Transsylvaanse leger en hij kreeg de bijnaam “Sever” vanwege zijn onwrikbare
strengheid. In 1849, voegde zijn leger zich bij het verzet van Avram Iancus
in het Apusenigebergte. Die was vooral bekend door het verslaan van Hatvany
in mei en de doorbraak bij de overwinning van Alba Iulia in juli. Na 1848 weigerde
hij onderscheidingen van de Habsburgers, maar bleef dienen als de leider van
de Roemeense nationale beweging (was in 1861 medeoprichter van ASTRA) en bij
de Landdag van Sibiu (1863-1865). Later in zijn leven bleef hij doorgaan met
het koesteren van zijn utopische aspiraties en plannen voor de Roemeense eenheid.
Na de eerste Wereldoorlog zag hij zijn plannen waarheid worden. Als
dank is het Saksische dorp Frauendorf (jud Sibiu), zijn geboortedorp, naar hem
vernoemd.
foto:
Ioan Axente Sever
Balcescu,
Nicolae
Geschiedkundige, schrijver en opstandeling (1819-1852). Balcescu werd in Boekarest
geboren in een gezin van de lage adel. Hij gebruikte de meisjesnaam van zijn
moeder die oorspronkelijk uit Balcesti (jud. Vâlcea) kwam, in plaats van
de naam van zijn vader Petrescu. Hij studeerde geschiedenis van zijn 13e tot
zijn 19e jaar. Dan ging hij het leger in en raakte betrokken bij een complot
tegen een landeigenaar. Toen men dat ontdekte werd hij twee jaar lang in een
klooster opgesloten. Om zijn kennis van de geschiedenis uit te breiden studeerde
hij ook in Frankrijk en Italië en was de uitgever van het historische tijdschrift
'Magazin istoric pentru Dacia' (Historisch tijdschrift voor Dacië), dat
voor het eerst in 1844 verscheen. Geïnspireerd door de volksopstanden in
Frankrijk in 1844 keerde Balcescu terug naar Boekarest om mee te doen met de
11 juni revolutie. Hij was zelfs 2 dagen minister voor de liberalen. Hij werd
op 13 september door het Turkse gezag gearresteerd. Zij hadden de revolutie
gesmoord. Hij slaagder er in naar Transylvanië te vluchten, maar ook daar
was hij voor de Habsburgse authoriteiten niet welkom. In 1849 onderhandelde
Balcescu in Boedapest met Roemeense en Hongaarse revolutionairen. Als geschiedkundige
was zijn grootste werk Românii supt Mihai-Voievod Viteazul (een studie
over Michiel de Moedige), die hij tijdens zijn ballingschap in 1849 schreef.
Hij stierf in Palermo in Italië op 33-jarige leeftijd aan tuberculose.
Meer informatie in het Engels: http://en.wikipedia.org/wiki/Nicolae_Balcescu
foto: Nicolae Balcescu
Basarab,
Neagoe
Heerser van Walachije tussen 1512 en 1521. Neagoe stamde af van een adelijke
familie uit Craiova, die de leiding had in Walachije in de 15e en 16e eeuw.
Hij viel op als een evenwichtig, verstandig en geleerde prins. Hij werd vaak
geconfronteerd met problemen hoe hij de rust in het land moest handhaven, maar
ook hoe hij de belasting bij elkaar moest krijgen die de Turken aan zijn land
opgelegd hadden. Hij bevorderde de ontwkkeling van de handel en de vakkunst.
Zijn buitenlandse politiek was om een evenwicht te zoeken tussen de claims van
het Turkse en het Hongaarse rijk. Als diplomaat probeerde hij nieuwe contacten
te leggen met Venetië en Rome. Hij probeerde een scheidsrechter te zijn
bij de ideologische conflicten tussen de Orthodoxe en de Katholieke wereld.
Hij geloofde dat een verenigd Christendom beter weerstand kon bieden tegen het
Turkse rijk. Neagoe Basarab's regering wordt hoofdzakelijk in verband gebracht
met de opmerkelijke zaken die hij voor elkaar heeft gekregen, zoals het klooster
van Curtea de Arges. Hij ging door met de traditie van de Byzantijnse keizers
om de Orthodoxe kerk te beschermen. Hij gaf giften aan de kloosters in de Balkan
en pelgrimsplaatsen in Constantinopel, Jeruzalem en de berg Sinaï. Hij
schreef over filosofie, krijgskunst, moraal en politiek. Hij droeg dit op aan
zijn zoon. Hij schreef in het Slavisch en werd via het Grieks in het Roemeens
vertaald.
foto: Neagoe Basarab
Blandiana,
Ana
Dichteres (1942-). Ana Blandiana is dichteres en prozaschrijfster en een van
de meest vooraanstaande auteurs van haar generatie. Haar werken zijn in veel
talen vertaald. Jan Willem Bos vertaalde veel gedichten van haar in het Nederlands.
Aan het eind van de jaren tachtig kreeg ze bekendheid door haar verzet in woord
en geschrift tegen de communistische dictatuur. Ook na de decemberrevolutie
van 1989 is ze actief gebleven in de politiek. Ze heeft in 1997 in Sighetu Marmatiei
de beruchte staatsgevangenis heropend als monument tegen de oorlog en onderdrukking.
foto: Ana Blandiana
Brancoveanu,
Constantin
Bouwmeester (1654-1714). Op 34-jarige leeftijd kwam de Walachijse prins in Boekarest
op de troon. Walachije is het deel van Roemenië ten zuiden van de Karpaten,
het tegenwoordige Oltenië en Muntenië. Walachije was een vazalstaat
van de Turkse sultan. Jaarlijks moest hij geld, kleding en vee aan hem afdragen.
Ondanks het wegvloeien van zoveel rijkdom bleef het een welvarend land. Brancoveanu
was een groot bouwmeester. Hij creëerde een bouwstijl gebaseerd op de Renaissance
en Barok met veel versieringen. Veel kerken in Boekarest zijn gebouwd in de
stijl brancovenesc. Hoewel Ceausescu er enige liet afbreken zijn er een aantal
in Boekarest bewaard gebleven: kerk en klooster van Stavropoleos in het oude
centrum; de kerk Cretulescu, bij de Senaat, bekend van de balkonscene van Ceausescu;
de Colteakerk. Een 20 kilometer ten noorden van de stad ligt het Mogosoia-paleis,
dat gebouwd werd voor zijn zoon. Het klooster in Horezu heeft ook veel versieringen
in deze stijl, evenals Sâmbata. Politiek zocht Brancoveanu aansluiting
bij het Oostenrijk-Hongaarse rijk en tsaar Peter de Grote van Rusland. De sultan
beschuldigde hem van verraad. Onverwacht werd hij naar Constantinopel gebracht
en enige tijd later met zijn kinderen ter dood veroordeeld.
Zijn weduwe heeft hun stoffelijke resten naar Boekarest gesmokkeld.
foto:
Constantin Brancoveanu
Brâncusi,
Constantin
Roemeens beeldhouwer en pioneer in abstracte-kunst (1876-1957). Brâncusi
komt uit een grote boerenfamilie vanuit een district met een traditie van werken
met hout. Hij werd geboren in Hobita bij Târgu Jiu (jud. Gorj) Hij kreeg
in Craiova en Boekarest een opleiding tot beeldhouwer. Hij vertrok in 1902 lopend
naar het westen en kwam in 1902 in München aan. In 1904 vertrok hij naar
Parijs. Naast het Museum Pompidou staat nu een klein museum, met zijn werkplaats
(voor een foto daarvan zie Târgu Jiu bij Oltenia).
Zijn belangrijkste werken in Roemenië staan in Târgu Jiu. De drie
sculpturen staan in een rij op een afstand van 1735 meter. Ze staan in het Centrale
Park en het Jeugdpark en werden opgericht als monument voor de slachtoffers
in de Eerste Wereldoorlog.
foto:
Constantin Brâncusi
Carol I
Koning Carol I van Roemenië (1839-1914). Hij heette eigenlijk Karel Eitel
Frederik Zephyrinus Lodewijk van Hohenzollern-Sigmaringen (Sigmaringen is het
kasteel van de Hohenzollers in Sigmaringen, in het zuidwesten van Beieren bij
de Bodensee). Hem werd gevraagd koning te worden van Roemenië en besteeg
daartoe als Carol I in 1881 als eerste koning de Roemeense troon. Voor die tijd
diende hij in het leger van Pruisen. Na de val van vorst Alexander Johan Cuza
werd hij door de regering van Roemenië tot vorst verkozen. Het land was
in 1862 onder soevereiniteit van het Ottomaanse Rijk gesticht. Carol arriveerde
in Boekarest, alwaar hij hartelijk werd verwelkomd door een grote menigte en
hoge politici. Hij ontving de titel "domnitor" (heerser, vorst) en
hem werd voor het parlement de eed afgenomen. Carol trad in 1869 in het huwelijk
met Elisabeth zu Wied (schrijverspseudoniem Carmen Sylva). In 1870 kregen ze
hun enige kind Maria, dat echter vier jaar later stierf. De eerste jaren in
Roemenië vielen de vorst zwaar. Hij moest zich aanpassen aan een nieuwe
cultuur, een nieuwe taal leren en gewend raken aan de manier van regeren van
de Balkan. Hij regeerde echter op daadkrachtige wijze, reorganiseerde het leger
en bevorderde het aanleggen van spoorwegen en de oprichting van bedrijven. Hij
leidde in 1877/78 de Roemeens-Russische troepen in de Russisch-Turkse Oorlog,
waarna hij op het Congres van Berlijn als volledig souverein heerser werd erkend.
Carol werd op 26 maart 1881 tot koning uitgeroepen. De binnenlandse politiek,
die nog steeds werd beheerst door de rijke grootgrondbezitters, werd onder Carols
bewind tweemaal opgeschrikt door boerenopstanden, een in het zuidelijke deel
Walachije in 1888 en een in het noordelijke deel Moldavië 1907. Elisabeth
en Carol: Carol I was een streng en gedisciplineerd persoon met hoge morele
standaarden. Zijn hele leven lang probeerde hij zijn nauwgezette manier van
leven op de mensen om hem heen over te brengen. Koningin Elisabeth zei wel dat
hij zelfs tijdens zijn slaap de kroon droeg. Toen de Eerste Wereldoorlog begon
besloot de Roemeense regering zich niet bij Duitsland aan te sluiten. De van
oorsprong Duitse Carol verzette zich hier - zeer tegen zijn gevoel - niet tegen.
Aangezien hij kinderloos was had Carol zijn broer Leopold als troonopvolger
aangewezen. Die gaf het recht van troonopvolging weer door aan zijn zoon Ferdinand.
Na Carols dood in 1914 in Sinaia werd hij begraven in de Bisschoppelijke Kerk
in Curtea de Arges. Twee jaar later werd ook zijn vrouw er bijgezet. In Boekarest
hebben de boulevards weer hun oude namen. Vanaf het Piata Universitata naar
het westen heet het weer Regina Elisabetha en naar het oosten is Carol I vernoemd.
foto: Carol I en Elisabeth
Carol
II
Koning Carol II was van 1930 tot 1940 koning van Roemenië (1893-1953).
Hij was de oudste zoon van koning Ferdinand en prinses Marie van Edinburgh,
een kleindochter van koningin Victoria van Engeland en tsaar Alexander II van
Rusland. Hij was de eerste Roemeense koning die in Roemenië werd geboren.
In zijn eerste jaren werd hij onderwezen door koning Carol I die hem voorbereidde
op het koningschap. Carol staat meer bekend om zijn liefdesperikelen dan om
zijn manier van regeren, daarvan ontbrak hem namelijk elke kennis. Hij trouwde
voor de eerste maal met de dochter van een Roemeens generaal. Ze kregen één
zoon, maar het huwelijk werd bij koninklijk besluit ongeldig verklaard. In 1921
trad hij in Athene in het huwelijk met Helena, de dochter van Konstantijn I
van Griekenland. Dit huwelijk was ook geen lang leven beschoren aangezien Carol
een langdurige affaire kreeg met Magda Lupescu (eigenlijk Elena Wolff), de dochter
van een joodse apotheker. Samen met haar verhuisde Carol naar Parijs. Als gevolg
van dit schandaal gaf hij zijn recht op de troon op ten gunste van de zoon die
hij bij Helena had, Michael (Mihai). Michael volgde in 1927 Ferdinand op als
koning. Aangezien koning Michael nog een kind was vroeg het parlement in 1930
aan Carol II om weer terug te keren. Voorwaarde was dat hij een einde zou maken
aan zijn relatie met Magda Lupescu. Hij werd in Boekarest voor het parlement
tot koning gekroond. Lupescu keerde op onopvallende wijze weer terug naar Roemenië
en koningin Helena zag zich gedwongen het land te verlaten. Carol II heerste
tien jaar lang, een periode van grote economische groei, gevolgd door een wereldwijde
crisis, maar ook de periode waarin een eind kwam aan de parlementaire democratie.
In 1938 maakte Carol zichzelf tot absoluut heerser en verbood alle politieke
partijen. Door een verdrag tussen Nazi-Duitsland en de Sovjetunie moest Roemenië
in 1940 grote stukken grond afstaan. Het gebied van de tegenwoordige republiek
Moldavië en het noorden van Boekowina ging naar de Sovjets, het noordwesten
van Transylvanië kwam bij Hongarije en in het zuiden gingen delen naar
Bulgarije. Het volk nam dit de koning zeer kwalijk en Carol zag zich in 1940
genoodzaakt de macht over te dragen aan generaal Ion Antonescu, die hem als
koning afzette. De 19-jarige Michael werd opnieuw koning, maar in feite was
Antonescu de baas. Carol II en Magda Lupescu verlieten Roemenië voorgoed
in een speciale trein. Tijdens en vlak na de Tweede Wereldoorlog probeerde Carol
nog een aantal keer weer op de troon te komen. Hij had zelfs contact met de
Sovjets, maar niemand in Roemenië steunde hem. Carol stierf in Portugal,
maar zijn stoffelijk overschot werd in 2003 naar Roemenië overgebracht.
foto: Carol II
Ceausescu,
Elena
Vrouw van Nicolae Ceausescu (1919-1989).
Ze werd geboren als Elena Petrescu in Petresti (jud. Ilfov). Elena Ceausescu
was reeds voor de Tweede Wereldoorlog lid van de Roemeense Communistische Partij.
Na de oorlog trouwde zij (met goedkeuring van de partij) met Nicolae Ceausescu,
toen nog secretaris van de communistische jeugdbeweging. Hoewel haar man in
1965 partijleider werd van de Roemeense Communistische Partij en in 1967 voorzitter
van de Staatsraad (d.w.z. staatshoofd), bleef Elena aanvankelijk op de achtergrond.
Nicolae had nog geen behoefde aan een machtige vrouw met politieke ambities
aan zijn zijde. Elena wist echter 'carrière' te maken binnen de wetenschappelijke
wereld. In de jaren zestig studeerde Elena 'af' in de natuur- en scheikunde.
De halfanalfabete Elena werd tot voorzitster van de Sectie Natuurkunde van de
Opperste Economische Raad gekozen. Sinsdien 'schreef' zij diverse wetenschappelijke
publikaties (men neemt aan dat de boeken in opdracht van haar werden geschreven)
en werd diverse malen in het buitenland onderscheiden voor haar prestaties op
wetenschappelijk gebied. Maar een carrière in de wetenschap was niet
voldoende voor professor doctor ingenieur Elena Ceausescu en ze ambieerde een
politieke carriere. Ze wist in 1973 haar man zover te krijgen haar tot lid te
maken van het Politieke Uitvoerende Comité (politburo) van de RCP en
vanaf het begin van de jaren tachtig was zij tevens vice-president. Men verwachtte
dat Elena haar man zou opvolgen wanneer deze kwam te overlijden. Net als haar
man had zij een enorme hang naar luxe. Met name juwelen en kleding hadden haar
belangstelling. Men zegt dat haar kledingcollectie drie paleizen kon vullen!
Kijk ook eens op www.ceausescu.org
(Engels).
foto:
Nicolae en Elena Ceausescu
Ceausescu,
Nicolae
Dictator (1918-1989). Hij werd geboren in Scornicesti (jud. Olt). Na het overlijden
van Gherghiu-Dej in 1965 werd een nieuwe grondwet aangenomen waarin Roemenië
werd uitgeroepen tot een socialistische republiek. Ceausescu's beleid was om
steeds zelfstandiger van de Sovjet-Unie te opereren; zo weigerde hij om troepen
beschikbaar te stellen die in augustus 1968 een einde moesten maken aan de 'Praagse
lente'. Hierdoor werd hij populair bij de westerse mogendheden en ook de
relatie met de Sovjet-Unie had nauwelijks te lijden van het beleid van Ceausescu.
Men had goed door dat de communistische partij de machtigste zou blijven en
dat Roemenië altijd lid van het Warschaupact zou blijven. Hij werd door
Koningin Juliana en de Engelse koningin Elisabeth II hiervoor onderscheiden.
De periode van relatieve politieke dooi veranderde vanaf 1971 compleet na de
bekendmaking van de terugkeer naar de orthodox-communistische ideologie. De
functie 'president voor het leven' werd bedacht. Ceaucescu liet zich tot president
benoemen en in de jaren zeventig en tachtig kwam de Roemeense samenleving steeds
meer onder de wurgende greep van de partij te staan en verstevigde Ceausescu
zijn greep op de partij. Hij kreeg zijn adviezen nog maar van een klein aantal
getrouwen en steeds meer van zijn eigen familie. Economisch ging de meeste aandacht
uit naar de zware industrie en er werd veel geld gestoken in gigantisch dure
projecten die niet ten goede kwamen aan het volk, maar voornamelijk ter meerdere
eer en glorie van hemzelf gerealiseerd werden. Zo liet hij in Boekarest het
Paleis van het Volk bouwen, het op één na grootste gebouw van
de wereld. Ook besloot hij om de grote buitenlandse schuld versneld af te lossen.
Alle invoer werd gestopt en alles werd gezet op
de export van allerlei producten. Hierdoor stortte de economie totaal in en
brak een donkere periode aan voor de Roemeense bevolking, een periode die ook
wel bekend stond onder de drie f's: frica, foame, frig - angst, honger, kou.
Berucht is zijn ideeën over systematisering. Veel dorpen moesten afgebroken
worden, stuwdammen werden aangelegd en veel boeren moesten in flats wonen. Als
protest werd in West Europa de "Opération Villages Roumains"
(OVR) opgericht. In de meeste andere socialistische landen kwam er een einde
aan de alleenheerschappij van de communistische partijen, maar nog in november
1989 liet Ceausescu zich weer tot partijleider kiezen. Het was echter duidelijk
dat het nog maar een kwestie van tijd zou zijn dat de hele bevolking in opstand
zou komen tegen de gehate dictator. Op 15 december 1989 probeerde de geheime
dienst van Roemenië, de Securitate, de Protestantse etnisch-Hongaarse dominee
László Tókës onder dwang over te plaatsen van zijn
woonplaats Timisoara naar een provinciedorp. Hij werd echter beschermd door
zijn parochianen en deze gebeurtenis groeide uit tot een rel die weer uitliep
op een massale anti-communistische volksopstand in Timisoara. Het leger en de
veiligheidsdienst probeerden de opstand neer te slaan wat honderden mensen het
leven kostte. Op 21 december sloeg de opstand over naar Boekarest en naar andere
steden in Roemenië. Ceausescu en zijn vrouw probeerden het land te ontvluchten,
maar werden door het leger, dat de zijde van het volk had gekozen, aangehouden
en na een 'proces' ter dood veroordeeld en op 25 december in Târgoviste
geëxecuteerd. Ze liggen beiden begraven in een afzonderlijk graf op de
begraafplaats Ghencea in Boekarest, vlakbij hun zoon Nicolae, die zich dood
gedronken heeft.
foto: Nicolae en Elena Ceausescu, balkonscene
Cel Mare,
Stefan (Stefan de Grote)
Prins
van Moldavië
(1457-1504). Hij was een groot militair en politiek leider en bracht voorspoed
in het land. Hij schiep een machtig Moldavië, dat de Ottomanen (Turken)
verhinderde verder naar het westen te trekken. De dreiging kwam ook uit het
westen: Koning Matthias Corvinus van Hongarije (zijn standbeeld staat bij de
kathedraal van Cluj) had ook last van een uitbreidingsdrift. Tijdens zijn regering
werden in Moldavië veel kloosters gebouwd: Voronet, Suceava en Putna. In
deze laatste zou hij begraven zijn. Zijn zoon Bogdan werd een vazal van de Turkse
sultan.
foto: Stefan Cel Mare
Coanda,
Henri Marie
Uitvinder (1886-1972). Henri Coanda was een uitvinder, aerodynamisch ingenieur
en de geestelijk vader van het straalvliegtuig. Coanda verwierf de grootste
bekendheid door zijn onderzoek naar het 'Coanda-effect': het verschijnsel dat
een vloeistofstroom langs een convex oppervlak loopt, in plaats van een rechte
lijn in de oorspronkelijke richting te volgen. Coanda verkreeg in 1934 een Frans
patent voor dit fenomeen. De werking van een straalmotor berust op dit effect.
Coanda maakte zijn eerste vlucht met een straalmotor in 1954. Het vliegveld
van Boekarest, voorheen Otopeni genaamd, heet sinds 2004 Henri Coanda International
Aeroport (Aeroportul International Henri Coanda).
foto: Henri Marie Coanda
Comaneci,
Nadia
Turnster (1961-heden). Nadia
Elena Comaneci werd op 12 november in Onesti (jud. Bacau) geboren. Ze is een
beroemd athlete en haalde 10 Olympische medailles met gymnastiek. Ze is vooral
goed op de rekstok en de brug met ongelijke leggers.Nadia trouwde met Bart Conner
en houdt zich ook veel bezig met het relame maken van sportkleding. Ze is in
Boekarest een weeshuis begonnen. Veel informatie staat op de Engelse homepage:
www.nadiacomaneci.com
foto: Nadia Comaneci
Cuza,
Alexander John
Prins (1820-1873). Alexander Cuza was de eerste prins van zowel Walachije als
Moldavië. Hij werd door de Turken erkend als soeverein vorst over de unie
van de prinsdommen. Daarna stond dit gebied bekend als Roemenië. Hij verminderde
de afstand tussen de adel en de gewone man, de boeren kregen het recht om land
te kopen. Hij stichtte de universiteiten van Boekarest en Iasi. In 1866 dwongen
verraders hem af te treden. Zij maakten daarbij gebruik van de financiële
problemen waarin het land verkeerde en de afkeer van velen ten opzichte van
de landbouwpolitiek. Ook had men grote problemen met zijn persoonlijke leven.
Hij werd daarom naar het buitenland verbannen.
foto: Alexander John Cuza
Decebal
Decebal was de laatste koning van het rijk Dacië. Dit land strekte zich
uit vanaf de vlakte waar nu Hongarije ligt tot aan de Donau, in het oosten tot
aan de Zwarte Zee. De Romeinen beschouwden de Donau als de noordgrens van het
Romeinse rijk. Om die grens te beschermen werd jarenlang schatting betaald door
de Romeinen. In het jaar 78 na Chr. staken de Daciërs toch de Donau over.
Toen de Romeinse keizer Traianus aan de macht kwam liet hij door Appolodorus
van Damascus een brug bouwen bij Drobeta Turnu Severin. Hij wilde van Dacië
een Romeinse provincie maken. Toen Decebal merkte dat hij niet tegen het Romeinse
leger op kon, pleegde hij zelfmoord. In Adamclisi (jud. Constanta) en Rome staan
monumenten ter ere van de Romeinse overwinner Traianus. De foto toont het grote
beeld, uitgehakt in de rotsen in de IJzeren Poort bij Orsava.
foto: beeld van Decebal
Eminescu,
Mihai
Mihai Eminescu (1885-1889) wordt beschouwd als de grootste dichter van Roemenië.
Hij werd in de hoofdstad van de provincie Botisani geboren als zevende kind
in een gezin van elf kinderen. Zijn vermogende vader was inner van belastingen
op sterke drank. Op achtjarige leeftijd wordt hij naar een kostschool gestuurd.
Als hij tien jaar is gaat hij naar het gymnasium. Hij blinkt uit in de Roemeense
taal. Meerdere keren loopt hij weg van school, maar zijn vader probeert hem
met de zweep weer naar school terug te slaan. Mihai sluit zich in 1864 aan bij
de teathergroep van Fanny Tardini en gaat mee op toernee naar Brasov. Hij is
erg onder de indruk van Fanny's schoonheid. In 1865 gaat hij weer terug naar
school, waar hij aangegrepen wordt door het overlijden van een van zijn leraren
en schrijft het gedicht "La moartea lui Aron Pumnul" (Bij de dood
van Aron Pumnul). Hij gaat lopend naar Blaj (jud Alba), het kleine Rome, waar
zijn leraar Pumnel hem over verteld had. In 1870 ontmoet hij Veronica Micle
tijdens een reis naar Wenen. In 1870 helpt hij bij het organiseren van het feest
bij het 400-jarig bestaan van het klooster bij Putna. Zijn bekendste gedicht
is La Steaue (= Aan de Ster). Op 33-jarige leeftijd tot aan zijn dood verblijft
hij in meerdere psychiatische inrichtingen. In 1886 wordt hij opgesloten in
het klooster van Neamt. Hij overlijdt 15 juni 1889. Zie meer informatie op www.fa-kuan.muc.de/EMINESC.HTML
(Engels)
foto:
Mihai Eminescu
Enescu,
George
George Enescu (1881-1955) is de bekendste componist van Roemenië; daarnaast
is hij ook bekend als violist, pianist, docent en dirigent. Hij werd geboren
in Liveni (jud. Botosani), een dorpje aan de rivier de Prut, nu de grens met
de huidige republiek Moldavië. De dichter Eminescu werd in dezelfde streek
geboren. Enescu studeerde in Wenen, om vervolgens zijn studie voort te zetten
in Parijs, bij vooraanstaande musici als Jules Massenet en Gabriel Fauré.
Hij was een zeer getalenteerd musicus (vooral op de viool) en leraar van de
beroemde violist Yehudi Menuhin. Zijn werken hebben vaak een Roemeens karakter
en met name zijn eerste Roemeense Rapsodie is heel beroemd geworden. Zijn opera
"Oedipus" kan gezien worden als zijn grootste werk. Hij was een zeer
productief componist van o.a. liederen, kamermuziek en pianomuziek. Tijdens
de Wereldoorlog I bleef hij in Roemenië. In het Interbellum was hij veel
op reis, o.a. naar de Verenigde Staten, maar hij gaf ook concerten in veel plaatsen
van zijn eigen land. Hij had contacten met Carmen Sylva, de vrouw van koning
Carol I. Na de Wereldoorlog II vertrok hij naar Amerika. Het communistische
regime beschouwde hem als verrader. Pas in 1954 werd hij door Petru Groza gevraagd
weer naar Roemenië terug te keren. Hij was daartoe lichamelijk niet meer
in straat en stierf een jaar later in Parijs, waar hij op Père Lachaise
werd begraven. Het symfonieorkest van Boekarest is naar hem vernoemd. In Boekarest
staat het George Enescu museum aan de Calea Victoriei 141. Meer informatie vindt
u op http://enescu.go.to/
foto: George Enescu
Ferdinand
Zijn volle naam was Ferdinand Victor Albert Meinrad van Hohenzollern-Sigmaringen
(1865-1927). Hij was van 1914 tot zijn dood koning van Roemenië. Hij was
de tweede zoon van Leopold van Hohenzollern-Sigmaringen (in Sigmaringen bij
de Bodensee in Beieren is het stamslot van de Hohenzollerns). Hij was een verlegen
man, maar cultureel zeer onderlegd. Hij sprak vloeiend verschillende vreemde
talen en hield erg van plantkunde. Informeel werd hij "Nando" genoemd.
Ferdinand bezocht Roemenië voor het eerst in 1884, maar keerde korte tijd
later terug naar Duitsland om zijn studie af te ronden. Nadat zijn vader Leopold
en zijn broer Willem hadden afgezien van hun recht op de troon werd hij in november
1888 troonopvolger van zijn oom Carol I. Hij ging weer naar Roemenië om
zijn plichten als troonopvolger te vervullen. De koning had weinig sympathie
voor zijn neef en liet dit duidelijk blijken door hem openlijk te vernederen
en te beledigen. In 1893 trad hij in het huwelijk met prinses Marie van Edinburgh,
dochter van hertog Alfred van Saksen-Coburg-Gotha en dus een kleindochter van
koningin Victoria en tsaar Alexander. Marie ("Missy") was knap, verwaand
en melodramatisch en koos de zijde van haar schoonvader. Ferdinand volgde in
1914 zijn oom op als koning. Hij besloot onder invloed van zijn gemalin mee
te doen aan de Eerste Wereldoorlog en tegen Duitsland en Oostenrijk-Hongarije
te strijden, hoewel hij familie was van de Duitse keizer Wilhelm II. Zijn familie
verstootte hem en en hees de zwarte vlag op Slot Hohenzollern. Door samenwerking
met Engeland en Frankrijk wilde Ferdinand de drie miljoen etnische Roemenen
van het Hongaarse Transsylvanië en de Oostenrijkse Boekowina toevoegen
aan zijn 7,5 miljoen onderdanen. Roemenië werd eind 1916 verpletterend
verslagen en de regering moest uitwijken naar Iasi. In 1918 ging het de Roemeense
troepen echter weer goed en Ferdinand keerde terug naar Boekarest. Dankzij de
geboekte overwinningen en de territoriale verliezen van Hongarije en Rusland
werd Roemenië flink uitgebreid. In 1922 werd Ferdinand in Alba Iulia, in
het hart van Transsylvanië, in een spectaculaire ceremonie tot koning Ferdinand
van Groot-Roemenië gekroond. Ferdinands zoon Karel deserteerde uit het
leger en ging er met zijn minnares vandoor naar Parijs. Hij gaf zijn recht op
de troon op. Michael (Mihai), kleinzoon van de koning, volgde hem na diens dood
in 1927 op.
foto: Ferdinand
Gheorghiu-Dej,
Gheorghe
Partijleider
(1901-1965). De eerste belangrijkste man tijdens de communistische overheersing
was Gheorghe Gheorghiu-Dej. De toevoeging Dej zette hij vanaf 1931 achter zijn
naam, omdat hij toen in die stad in de gevangenis zat. Vanaf 1945 tot aan zijn
dood was hij secretaris-generaal van de Communistische Partij was. Na zijn aftreden
in 1955 als premier bleef hij als secretaris-generaal wel de invloedrijkste
figuur. In 1961 werd hij president van Roemenië. In april 1948 nam de Nationale
Vergadering (Assemblée), volledig gedomineerd door de Roemeense Communistische
Partij, een nieuwe grondwet aan. Een vloedgolf van nationalisaties volgde. Alles
van banken tot fabrieken en transportbedrijven tot bakkerijen, verviel aan de
staat. De collectivisering van de landbouw werd door zijn onderminister van
landbouw, Nicolae Ceausescu, met geweld doorgevoerd. Niet door de grondwet toegelaten
politieke partijen werden ontmanteld en hun leiders en aanhangers gearresteerd
en veelal vermoord. Velen werden in de gevangenissen in Aiud, Gherla of Sighetu
Marmatiei geplaatst, of ingezet bij het graven van het Heldenkanaal van de Donau
naar de Zwarte Zee. De Securitate, de Geheime politie voerde een waar schrikbewind
uit. De buitenlandse politiek werd minder afhankelijk van Moskou.
foto: Gheorghe Gheorghiu-Dej
Groza,
Petru
Roemeens politicus (1884-1958). In 1918 werd hij verkozen tot lid van de
grote raad van Transylvania, die verklaarde dat dit landdeel voortaan een deel
van Roemenië zou zijn. Het volgende jaar werd hij gekozen als lid van de
Progressieve Boerenpartij en hij werd minister in twee kabinetten. Bij het verdelingsverdrag
van Jalta, waarbij Oost-Europa na de Tweede Wereldoorlog verdeeld werd in invloedsferen,
werd Roemenië aan de Sovjet-Unie toegewezen. In 1945 kwam er een speciale
afvaardiging uit de Sovjet-Unie, die koning Mihai dwong om Groza als minister-president
te benoemen. Toch had de Communistische Partij toen maar 1000 leden. Op 30 december
1947 werd Koning Mihai gedwongen afstand te doen van de troon. De productiemiddelen
werden genationaliseerd en er werd een planeconomie ingesteld. De nadruk werd
gelegd op landbouwcollectivisatie. Er waren duizenden arrestaties en verdwijningen
op de wijze van Stalin. Groza bleef minister-president tot 1952. Toen werd hij
tot voorzitter van het Presidium van de Grote Nationale Vergadering gekozen
(eenvoudig gezegd, hij werd staatshoofd). Hij werd in 1957 herkozen en stierf
tijdens die regeerperiode. Zijn opvolger werd Gheorghiu-Dej.
foto: Petru Groza
Ianchelevici,
Idel
Kunstenaar (1909-1994). Ianchelevici werd in 1909 in Leova geboren, een
toen nog Roemeens stadje aan de grensrivier de Prut, nu behorend tot de Republiek
Moldavië. Hij verliet al op jonge leeftijd, in 1928, zijn geboorteland
en vertrok naar België om daar aan de academie van Luik verder te studeren.
Hij vervulde zijn dienstplicht in Galati, waar hij veel tekende. Op de zolder
van de kazerne zijn rond 1995 een aantal tekeningen gevonden. Daarna keerde
hij terug naar Luik. Daar kreeg hij in 1933 de eerste prijs voor zijn beeldhouwwerk.
Hij trouwde hij met een Belgische, Elisabeth Frenay, en verhuisde met haar naar
Brussel. Hier deed hij werk voor de Wereldtentoonstelling in 1935. Na de oorlog
in 1945 werd hem de Belgische nationaliteit verleend. Ianchelevici maakte in
de hierna volgende jaren beeldhouwwerk voor vele plaatsen in de wereld, zoals
het Stanley monument in Kinshasa (Congo). Ook maakte hij ontelbare tekeningen,
vooral in de open lucht. Tijdens zijn vele reizen bezocht en werkte hij ook
vaak in Nederland. Naast het in brons uitvoeren van het werk, begon hij in het
moeilijker marmer en steen te werken. Hij werkte daarbij hoofdzakelijk naar
menselijke figuren, soms naar dierfiguren zoals het paard. Zonder te schetsen
of het maken van ruimtelijke voorstudies, componeerde Ianchelevici zijn beelden
al boetserend of hakkend in marmer. Zijn tekeningen in potlood of Oostindische
inkt hebben genoeg aan enkele trefzekere lijnen. Zonder enige vlakvulling of
kleuring tonen zij het karakter van de figuren. Er zijn musea gewijd aan het
werk van Ianchelevici in La Louvière (België) en Maisons Laffitte
(Frankrijk).
foto: Idel Ianchelevici
Maior,
Petru
Grieks-Katholiek theoloog (1761-1821).
Petru Maior was een
theoloog, historicus en Roemeens taalkundige. Hij studeerde in Târgu Mures,
Blaj, Rome en Wenen. In 1870 werd hij leraar op het gymnasium van Blaj en later
priester in Reghin. Petru Maior was een voorvechter voor de Roemeense rechten
op Transylvanië. Hij probeerde te bewijzen dat de Roemeense taal via de
Daciërs ontstaan is. De Daciërs zijn de afstammelingen van de Romeinen.
foto: Petru Maior
Maxy,
Max Herman
Max
Herman Maxy, Roemeense avant-gardist (1895
- 1971), geldt als een belangrijk vertegenwoordiger van de Roemeense avant-garde.
In 1916 debuteerde hij bij de Dada-beweging. Hij maakt vervolgens carrière
als schilder, ontwerper van boekomslagen, toneeldecors en boekïllustaties,
als theoreticus, als directeur van de Academie / Artelor Decorative (soort Bauhaus)
en het Staatsmuseum voor de kunst in Boekarest. Hij levert zowel beeldende als
tekstuele bijdragen aan Roemeense tijdschriften als Contimporanul, 75 HP, Punct,
Integral en Unu en neemt deel aan diverse belangrijke tentoonstellingen. In
zijn latere werk laat hij een constructivistisch-kubistische stijl zien. Zie
ook www.kubisme.info/kb157.html.
foto: Max Herman Maxy
Mihai
(Koning Michael)
Mihai werd geboren in 1921, was de laatste koning van Roemenië. Hij
regeerde van 20 juli 1927 tot 8 juni 1930 en van 6 september 1940 tot 30 december
1947. In de tussentijd was zijn vader, Carol II, aan de macht. Zijn moeder was
prinses Helena van Griekenland en Denemarken, dochter van koning Constantijn
I van Griekenland. Michaels kindertijd werd overschaduwd door spanningen tussen
zijn ouders die voortkwamen uit het gedrag van zijn vader. Prins Carol kreeg
kort na Michaels geboorte een langdurige affaire met Magda Lupescu. In 1925
ging Carol er met zijn minnares vandoor naar Parijs en moest zijn recht op de
Roemeense troon opgeven. Zo werd Michael in 1926 op 5-jarige
leeftijd de troonopvolger. In 1927 stief koning Ferdinand en werd opgevolgd
door Michael. Aangezien hij pas 6 jaar oud was, werd de regering waargenomen
door regenten. In 1930 keerde Carol echter onverwachts terug in Roemenië
en werd een dag later voor het parlement tot koning gekroond. De regering hoopte
dat hij de politiek - die na de Eerste Wereldoorlog een chaos was geworden -
weer in goede banen zou kunnen leiden. Ex-koning Michael was nog steeds een
basisschoolleerling en deze gebeurtenissen waren een drama voor hem. Niet zozeer
omdat hij geen koning meer was, maar omdat door de terugkeer van zijn vader
zijn moeder Helena het land moest ontvluchten. Michael kreeg de pompeuze maar
inhoudsloze titel Groot-Woiwode van Alba Iulia. De heerschappij van Carol duurde
tien jaar (1930-1940). De Tweede Wereldoorlog dreigde echter en in 1940 verloor
Roemenië - zonder dat er één schot was afgevuurd - door een
verdrag tussen Adolf Hitler en de Sovjetunie Bessarabië, Noord-Boekowina
en het noordwesten van Transsylvanië. Het volk gaf Carol hiervan de schuld
en op 5 september 1940 droeg hij de macht over aan generaal Ion Antonescu, die
hem de volgende dag afzette. De 19-jarige Michael werd opnieuw koning, maar
in feite was Antonescu de baas. Michaels tweede regeringsperiode begon onder
dramatische omstandigheden. Roemenië was nog maar een deel van wat het
enige jaren eerder was en de macht van de koning was uiterst beperkt. In feite
regeerde Antonescu als dictator en was Roemenië een satellietstaat van
Nazi-Duitsland. Het land werd hoofdleverancier van olie en graan voor het oostfront.
In deze turbulente oorlogsperiode lukte het Michael en enkele loyale generaals
in 1944 een staatsgreep te plegen, Antonescu te arresteren en de capitulatie
van Roemenië uit te roepen. Antonescu werd opgesloten in de kamer waar
de koninklijke postzegelverzameling werd bewaard. Voor deze heldendaad kan Michael
tot op de dag van vandaag bij de Roemenen niet stuk. De communisten namen de
macht over in Roemenië en dwongen Michael in 1947 af te treden en het land
te verlaten. Hij zocht asiel in Zwitserland en zou daar tot 2001 blijven wonen.
Pas drie jaar na de val van het communistische regime, met Pasen 1992, werd
het de ex-koning weer toegestaan zijn vaderland te bezoeken. Hij werd door miljoenen
Roemenen toegejuicht bij zijn bezoek aan het klooster van Putna en daarna Boekarest.
Dit beviel president Ion Iliescu niet en hij gaf Michael te verstaan voortaan
weg te blijven. In 1997 kreeg hij echter het Roemeens staatsburgerschap terug
en in 2001 nodigde Iliescu de 79-jarige Michael officieel uit voor een bezoek.
Hij wilde laten zien dat het land zijn communistische verleden definitief van
zich had afgeschud. Op 23 mei 2001 zette de ex-koning weer voet in het paleis
in Boekarest. Bij het hek stonden honderden oudere Roemenen om hem te begroeten
en Iliescu sprak hem aan met sire. Zie ook het artikel
uit het Parool over Mihai 90 jaar oud (25 oktober 2011).
foto: Mihai
Hertha
Müller
Winnares Nobelprijs voor de literatuur, geboren in Roemenië. De Duits /
Roemeense schrijfster Hertha Müller, die in 2009 de Nobelprijs voor de
literatuur werd toegekend, is geboren in het Roemeense Nitchidorf (provincie
Timis) uit Saksische ouders die in 1987 naar Duitsland emigreerden. Veel van
haar werk gaat over het Roemenië onder Nicolae Ceausescu. Müllers
nieuwe roman Atemschaukel gaat over de deportatie van Duitstalige Roemenen na
de Tweede Wereldoorlog naar de toenmalige Sovjet-Unie. De moeder van Müller,
heeft na de nederlaag van de Duitsers vijf jaar in een Russisch strafkamp doorgebracht.
Ioan Mascovescu, de burgemeester van Nitchidorf is dolgelukiig met de toekenning
van de Nobelprijs aan Müller: "Dit heeft Nitchidorf in één
klap op de kaart gezet".
foto: Hertha Müller
Tepes,
Vlad (graaf Dracula)
Legendarische prins (1431-1476). Weinig Roemenen zijn in de hele wereld zo bekend
als prins Vlad Tepes. Vooral Amerikanen zijn dol op de wrede verhalen van Dracula.
Aan het eind van de 19e eeuw heeft de Ierse schrijver Bram Stoker het boek "Dracula"geschreven.
Hij liet de roman spelen bij de Bargaupas ten noorden van Bistrita (tussen Cluj
en Suceava) op de grens van Transylvanië en Moldavië. Het verhaal is meerdere
malen verfilmd. Een Engelse makelaar wordt uitgenodigd naar Roemenië te komen
bij de boeddrinkende vampier Dracula, die in Londen een huis wil kopen. Hij
wordt gevangengehouden in het kasteel, maar ontsnapt en gaat terug naar Londen.
Ook Dracula komt daar per boot. In Engeland worden meer slachtoffers gemaakt.
Een groep vrienden gaat achter Dracula aan om hem te bestrijden. Die tocht leidt
weer naar Roemenië. Uiteindelijk wordt Dracula (voorgoed?) verslagen. De
kroonprins Vlad Tepes werd in de 15e eeuw in Sighisoara geboren. Hier wijst
men nog zijn geboortehuis. Hij regeerde in Târgoviste, waar hij zich bezig
hield de invallende Turken en Bulgaren uit Roemenië weg te houden. Hij werd
daarbij geholpen door de Saksen. Zijn manier van afschrik opwekken was nogal
wreed. Hij spietste de overwonnen soldaten op puntige palen in de grond. In
1476 vond hij zijn laatste rustplaats in het klooster op het eiland bij Snagov
ten noorden van Boekarest. Omdat de legende van Dracula veel toeristen brengt
en de rest van het toerisme naar Roemenië maar langzaam op gang komt, heeft
de Roemeense regering het plan gemaakt een pretpark rondom dit thema te bouwen.
In het begin zou dit in Sighisoara gebouwd worden, maar vanwege het milieu zijn
die plannen daar niet doorgegaan. Eind 2003 is besloten om het Draculapark in
Snagov te bouwen. Zie uitgebreide informatie op www.donlinke.com/drakula/vlad.htm
(Engels).
foto: Vlad Tepes
Viteazul,
Mihai
Mihai Viteazul betekent Michiel de Moedige (1558-1601).
Viteazul was van 1593-1601 Prins van Walachije, van 1599-1600 van Transylvanië
en in 1600 van Moldavië. Hij is een van de grootste nationale helden van
Roemenië. Hij verenigde voor de eerste keer de drie Roemeense prinsdommen
onder één bestuur. Zijn leven werd beheerst door de strijd tegen
de Turken. In 1595 werd in Alba Iulia een verdrag ondertekend met Transylvanië
om gezamelijk de Turken te bestrijden. Viteazul bevrijdde de steden Târgoviste,
Boekarest and Braila. Hij bleef doorvechten van Turnu (jud.Teleorman) en Babadag
(jud. Tulcea) tot Bacau. Dertig kilometer ten zuiden van Babadag ligt het stadje
Mihai-Viteazu, waar elk jaar op 15 juni een historische picknick wordt gehouden.
In 1599 behaalde hij een overwinning op een Hongaarse kardinaal in Selimbar
(jud. Sibiu) en werd met veel eer in Alba Iulia binnen gehaald. Hij kreeg er
de sleutels van de stad aangeboden. In 1601 sneuvelde hij in Câmpia Turzii
(jud Cluj) in de strijd tegen de Habsburgers.
foto: Mihai Viteazul
Vlaicu,
Aurel
Luchtvaarpionier (1882-1913).
Hij werd geboren bij Orastie (jud. Hunedoara). Hij studeerde aan de universiteit
van München in Duitsland en werkte daarna als ingenieur bij de Opelfabriek
in Russelheim. Hij keert terug naar Orastie en bouwde er een vliegtuig: de Vlaicu
I. Hij won hiermee veel prijzen vanwege de stabiliteit en de wendbaarheid. Tijdens
een poging in 1913 om met de Vlaicu II over de Karpaten te vliegen, stortte
hij neer in de buurt van Plotesti. Een leuke site is www.earlyaviators.com/evlaicu.htm
(Engels). Ter vergelijking: De Fransman Blériot (1872-1936) stak in 1909
als eerste het Kanaal over.
foto: Aurel Vlaicu